امروزه بر کسی پوشیده نیست که مراودات دفتری و مکاتبات اداری، بیشترین حوزههای ارتباطی و انسانی را در سازمانها ایجاد میکنند. با استفاده از سیستم اتوماسیون اداری، کلیه مکاتبات اداری و دفتری تحت پوشش این سیستم قرار میگیرند. بسیاری از مراودات و ارتباطات، مانند ارسال یا ارجاع نامهها، با صرف کمترین زمان توسط سیستم، امکان پذیر خواهند بود. این سیستم ها حتی امکانات جدید ارتباطی را مانند ارسال نامههای الکترونیک یا پیامهای شخصی نیز در اختیار کارکنان قرار میدهد؛ بنابراین میتوان گفت که تأثیر آن بر ارتباطات سازمانی اجتنابناپذیر است.
میدانید که امروزه جم بزرگی از امور روزمره سازمانها، امور دفتری هستند به طوریکه میتوان گفت امور دفتری از جمله کارهایی در سازمان است که تمامی کارکنان و سطوح مختلف مدیران اجرایی، عملیاتی، میانی، ارشد با آن سروکار دارند. از این میان، کارکنانی که مسئولیتهایی از قبیل انتشار یا ذخیره اطلاعات و کار با واژهپردازها را بر عهده دارند، کاربران اصلی و دائمی سیستمهای اتوماسیون اداری و سایر سیستمهای ارتباطی مانند سیستمهای مدیریت اسناد هستند. از سوی دیگر در تقسیم بندیهای عمومی نرمافزارهای متداول و مورد نیاز در هر سازمان و شرکتی را نرمافزار اتوماسیون اداری و دبیرخانه، نرم افزار مدیریت اسناد، آرشیو و بایگانی و نرم افزار امور قراردادها و مناقصات تشکیل میدهند. مجموع این نرمافزارها مراودات رسمی سازمانها را رقم میزنند.
پیامدهای تاثیرگذار سیستمهای اتوماسیون اداری
بر اساس تحقیقها و پژوهشهای آماری، بیشترین معیارهای تأثیر گذار در مراودات رسمی سازمانی ناشی از نرمافزار اتوماسیون اداری و مکتوبات اداری است. سه عاملی که بیشترین مطلوبیت را به واسطه پیاده سازی اتوماسیون اداری ایجاد کردهاند، «آسانتر شدن دریافت و ارسال اطلاعات»، «آسانتر شدن پیگیری نامهها» و «آسانتر شدن پاسخگویی به موارد ارجاعی» هستند.
با توجه به اینکه در ارتباطات سنتی سازمانی، مراودات رسمی سازمانی، به ویژه در حوزه سرویس دهی به ارباب رجوعها، تبادل نامهها و اسناد، بیشتر وقت کارکنان را به خود اختصاص داده و از ماهیتی تکراری و خسته کننده برخوردار است؛ بنابراین وجود اتوماسیون اداری و ایجاد نرمافزارهای زیرمجموعه آن مانند نرمافزار میز خدمت الکترونیک، جلسات،کارها، ECE و سینک سرور و ... از نظر کارکنان سازمانها، تحولی بزرگ و عامل برای گسترش تعاملات سازمانی است.
متاسفانه یک سیستم اتوماسیون اداری، مبتنی بر گردش نامههاست. بسیاری از سازمانها فقط برای خودکار سازی روند گردش نامهها و اسناد خود از این سیستم استفاده میکنند و تمایلی به خرید امکانات دیگر آن (به دلیل کاربرد کم و البته قیمت آنها) ندارند. بنابراین علیرغم اینکه این سیستمها امروزه مجهز به ساده ترین و سریع ترین امکانات ارتباطی هستند؛ بنابراین استفادهکنندگان آن عملا اطلاعی از این تسهیلات ندارند و از تسهیلات آنها برخوردار نمیشوند.
تحقیقات صورتگرفته در میزان تاثیرگذاری سیستم اتوماسیون اداری در توسعه تعاملات سازمانی نشان میدهد جلوگیری از برخوردهای غیر اداری افراد در هنگام کار و پیشگیری از بروز برخوردهای فیزیکی و تنش در کارکنان، 2 پیامد جدی بهرهبرداری از این سیستمها هستند.
نتایج این تحقیقات بر این نکته تأکید دارند که اتوماسیون میتواند ارتباطات غیرضروری و بینتیجه را که موجب اختلال در روند کارها میشوند، کاهش دهد و از ایجاد تنشهای فیزیکی و عصبی مانند درگیریهای کلامی یا رفتارهای منفیگرا پیشگیری کند. سیستم اتوماسیون اداری در سهولت و سرعت تبادل اطلاعات نیز نقش عمدهای داشته است و در ایجاد کانالهای جدید ارتباطی موفق عمل کرده است. پیشگیری از برخی ارتباطات غیر ضروری در هنگام کار از دیگر نتایج به کارگیری این سیستم در سازمانها است بنابراین در مجموع میتوان گفت که وجود این سیستم تأثیرات مثبتی بر ارتباطات درون سازمانها داشته و موجب افزایش کانالهای ارتباطی و سرعت و سهولت در مراودات سازمانی شده است.
در طول این سالها شرکتهای تولیدکننده نرمافزار سعی کردهاند با بازمهندسیهای محدود در برخی از محصولات خود که بیشتر با هدف تغییر معماری و تغییر کد بودهاند، نیازمندیهای جدیدی را پایهریزی کنند. از سوی دیگر تغییرات شگرفی در طول سالهای گذشته در فرهنگهای سازمانی شرکتها ایجاد شده که نیاز به باز تعریف برخی از مفاهیم بنیادی سیستمهای اطلاعاتی را اجتناب ناپذیر کرده است. در مقاله زیر از لزوم بازمهندسی نرمافزارها به ویژه در حوزه مکاتبات اداری و اتوماسیون اداری خواهیم گفت.
بسترهای قدیمی در مقابل رشد تکنولوژی
همه نرمافزارها در ابتدای شکلگیری بر اساس مفاهیم مهندسی نرمافزار در فاز تولید قرار میگیرد. در این فاز، بر اساس نیازمندیهای تعریف شده، نرمافزار وارد فرآیندهای مختلف تحلیل، معماری، طراحی، پیادهسازی و تست میشود. بعد از پایان این مراحل، نرمافزار به فاز توسعه و نگهداری میرود تا بدون تغییر اساسی در مفاهیم یا رفتارها و صرفا برای رفع باگهای موجود از آن، نگهداری شود.
میز خدمت که در راستای دستورالعمل «حقوق شهروندی در نظام اداری» به سازمانها و دستگاههای اجرایی ابلاغ شده است در دو بخش میز خدمت حضوری و میز خدمت الکترونیک باید اجرا شود.
در بازار نرمافزار کشور، شرکتهای زیادی از سالهای پیش در حوزه اتوماسیون اداری و تکریم ارباب رجوع و نرمافزارهای مرتبط با پیشخوان ارباب رجوع فعال بودهاند، اما تطبیق با مفاد مختلف دستورالعمل «حقوق شهروندی در نظام اداری» در همه این نرمافزارها ممکن نیست و لذا مدیران فناوری اطلاعات باید در انتخاب نرمافزار میزخدمت الکترونیک به قابلیتهای مورد نیاز توجه کنند. برخی از قابلیتهای کلی که نرم افزارهای معتبر میز خدمت الکترونیک از آن برخوردارند عبارتند از :
برخی دیگر مواردی که با توجه به متن دستورالعمل هیات وزیران باید در انتخاب نرمافزار مناسب برای میز خدمت مورد توجه باشد عبارتند از:
حفظ امنیت اطلاعات اربابرجوع در نرمافزار میز خدمت الکترونیک
در بخش دیگری از ماده 6 آیین نامه آمده است که «تضمین کیفیت دسترسی از نظر سرعت، امنیت و پایین بودن هزینه با دستگاه مربوطه خواهد بود.» لذا در انتخاب نرمافزار میز خدمت الکترونیک و اتوماسیون اداری مرتبط با آن استفاده از نرمافزاری که به لحاظ امنیت قابلیتهای بالایی داشته باشد و بتواند از اطلاعات و حریم خصوصی مراجعان و ارباب رجوع صیانت کند، اهمیت زیادی دارد.
لزوم تحت وب بودن سامانه میز خدمت الکترونیک
ماده 6 این دستورالعمل با عنوان حق دسترسی آسان و سریع به خدمات اداری اعلام میکند که مردم حق دارند شخصاً و یا از طریق نماینده قانونی خود به خدمات دستگاههای اجرائی، دسترسی آسان و سریع داشته باشند و دستگاههای اجرائی باید نهایت تلاش خود را به کارگیرند تا دسترسی مردم به خدمات آنها به طریق غیرحضوری و یا استفاده از خدمات دولت الکترونیک و به طور کلی ابزارها و فناوریهای نوین انجام گیرد.
در نتیجه در بخش میز خدمت الکترونیک استفاده از سامانههای آنلاین و نرمافزارهای تحت وب میتواند بستر اجرایی این دستورالعمل را فراهم کند.
ارائه راهنما از مراحل و مدارک مورد نیاز خدمات
ماده 8 آیین نامه با عنوان « حق آگاهی به موقع از تصمیمات و فرآیندهای اداری و دسترسی به اطلاعات مورد نیاز» تاکید میکند که دستگاههای اجرایی باید اطلاعات مورد نیاز مردم از طرق مختلف مانند تارنما (وب سایت) و درگاه (پُرتال) در اختیار آنها قرار داده شوند.در این راستا نرمافزار میز خدمت الکترونیک باید اطلاعات مرتبط با روالهای اداری مورد نیاز ارباب رجوع را به طور کامل به کاربران ارائه نماید.
با درک اهمیت استفاده از نرمافزارهای اتوماسیون اداری و تسهیل امور اداری و بهرهمندی از افزایش سودآوری و بهرهوری کارکنان، رضایت ارباب رجوع در ارگانهای دولتی افزایش یافته است که این امر را میتوان محصول پیشرفت گام به گام نظام اداری و گذر از روشهای سنتی و کاغذی دانست.
مزیتهای بکارگیری سیستم اطلاعاتی نرم افزار اتوماسیون اداری تحت وب در ارگانهای دولتی:
ایمنی و ثبت و نگهداری اطلاعاتتشریح بانکداری سبز به عنوان یک رسالت اجتماعی و محیطی نیازمند نگاهی جامع، یکپارچه و مفهومی است که بر مبنای توسعه دانش و ارتباطات و ابزارهای فناورانه هر روز بیش از گذشته، توسعه و بهبود یافته است.